آشنایی با اصول فقه

علم اصول فقه از معدود علومی است که در دنیای اسلام پدید آمده و از ابتکارات دانشمندان و اندیشمندان اسلامی در حوزه‌ی اندیشه می‌باشد. گسترش روزافزون اسلام در جهان، علمای اسلام را به تحقیق، تتبع و جوابگویی به مسایل مستحدثه واداشت، تنوع و تکثر سؤال‌ها و مسایل رایج در هر عصر و زمانی و محدود بودن منابع عامل مهمی بود تا اندیشمندان به‌ضرورت تدوین قوانین و قواعدی پی ببرند تا بتوانند به کمک آن‌ها جواب مسایل مستحدثه هر عصری را از طریق تفریع مسایل فرعی به مسایل کلی و اصلی به دست آرند و بعدها این مجموعه قواعد و قوانین نام مبانی استنباط یا علم اصول فقه به خود گرفت.

    در این عرصه دانشمندان بزرگی از شیخ مفید (ره) تا خاتم الفقها شیخ مرتضی انصاری (ره) و در عصر حاضر نیز دانشمندان فرزانه‌ای بوده‌اند که تلاش وافری نموده تا این علم از صباوت به بلوغ برسد، بالندگی و شکوفایی علم اصول فقه، فقه و قواعد فقهیه مرهون تلاش بی‌بدیل و کم‌نظیر این هدایت یافتگان شریعت مقدس اسلام است.

   در قرون گذشته بحث قضاوت بر عهده تربیت‌شدگان حوزه‌های علمیه، تنها مراکز علمی دنیای اسلام بوده و علمای اسلام علاوه بر رسالت ترویج دین و آیین شریعت و پاسخگو بودن به مسایل شرعی بعضاً وظیفه قضاوت را نیز بر عهده داشته‌اند ولیکن دریکی دو قرن اخیر با تشکیل مراجع قضایی مستقل و تربیت افراد متخصص جهت منصب قضا و مجزا شدن مراکز علمی، تربیتی مثل دانشکده حقوق از حوزه های علمیه، علم فقه، علم اصول، قواعد فقهیه و سایر علوم مرتبط با قضاوت نیز با توجه به اینکه بخشی از حقوق مدنی و جزایی برگرفته از شرع مقدس اسلام است به دانشگاه‌ها راه‌یافته جزء متون تحصیلی دانش‌پژوهان رشته حقوق قرارگرفته‌اند قطعاً نگاه این دو مرکز به اصول فقه و دایره کاربردی این علم در هر دو مرکز علمی باهم متفاوت خواهد بود. حوزه‌های علمیه با اهتمام بیشتری نسبت به دانشگاه به علم اصول نگاه می‌کنند و بر این اساس علم آموزان این رشته در هر دو مرکز در حد مساوی نخواهند بود.